Op 1 juli 2000 werd in de wegcode opgenomen dat "Behalve wanneer zijn voertuig stilstaat of geparkeerd is, mag de bestuurder geen gebruik maken van een draagbare telefoon die hij in de hand.” Vorig jaar werden 107.686 bestuurders geverbaliseerd voor een inbreuk op deze regel. Dat zijn er bijna 300 per dag! Het is het hoogste aantal sinds 2016 en dat terwijl er mogelijk door de gezondheidscrisis in 2020 minder controles waren door de politie.

20 jaar na de invoering van de regel is het fenomeen afleiding achter het stuur door de gsm dus toegenomen. Dat geldt zeker voor het lezen en versturen van berichten, maar ook voor het raadplegen van sociale media of het nemen van foto’s.

1 bestuurder op 4 leest of verstuurt berichten
Uit een Europese enquête van de Fondation Vinci in 11 Europese landen blijkt dat iets meer dan 1 op de 4 Belgische bestuurders (26%) aangeeft wel eens een sms of email te lezen of te versturen wanneer ze met de wagen rijden. Daarmee scoren we slechter dan het Europese gemiddelde (22%). 1 op de 6 bestuurders (17%) blijft ook nog bellen zonder handenvrije kit. Dit terwijl Bluetoothsystemen niet meer zo duur zijn en in heel wat wagens standaard beschikbaar zijn. 55% van de bestuurders gebruikt zo’n Bluetoothset. Het gebruik van de GSM in de wagen beperkt zich niet enkel tot telefoneren of berichten versturen. 6% van de Belgische bestuurders geeft ook toe al rijdend naar video’s te kijken op hun smartphone.  

Direct gevolg van dit veelvuldig gebruik van de gsm in de wagen: bijna 1 op de 10 bestuurders (9%) heeft al een ongeval of bijna-ongeval gehad door gsm-gebruik. Nochtans beschouwt de helft van de ondervraagde Belgen (50%) afleiding als 1 van de grootste ongevalsfactoren. In vergelijking met 5 jaar geleden (28%) toont dit aan dat het fenomeen een steeds groter wordend probleem is.

Ten minste 50 doden en 4500 gewonden elk jaar in België
Afleiding door de gsm of een ander elektronisch toestel verhoogt aanzienlijk de kans op een ongeval. Volgens een Amerikaanse studie zorgt een bericht opstellen, lezen en versturen ervoor dat je 6x meer kans hebt op een ongeval. Activiteiten waar de bestuurder zijn blik van de weg moet afwenden, bijvoorbeeld om naar een scherm te kijken, zorgen voor het grootste risico.

Sommige onderzoeken komen tot de conclusie dat het gebruik van de smartphone voor sociale media zwaardere gevolgen kan hebben dan rijden met alcoholgehalte van 0,8 ‰. Op basis van een extrapolatie van de cijfers uit wetenschappelijk onderzoek schat Vias dat afleiding achter het stuur door de gsm in ons land elk jaar voor ten minste 50 doden en 4500 gewonden zorgt.

Campagne ‘Wagen in, gsm uit’.
Om de bestuurders te sensibiliseren over de gevaren van de smartphone achter het stuur lanceren Vias institute en Baloise Insurance vandaag een nieuwe campagne met een spot die de komende weken te horen en te zien zal zijn op nationale radio en tv.

In de spot zien we Olympisch kampioene Nina Derwael die tijdens een oefening aan de brug met ongelijke leggers een telefoontje krijgt van een vriendin. Terwijl Nina probeert te antwoorden, verliest ze haar evenwicht en valt ze op de mat. De analogie met het gebruik van de smartphone achter het stuur is duidelijk, behalve dat er in het verkeer geen mat is om je op te vangen. De spot eindigt met de slogan: ‘Wagen in, gsm uit.’

De radiospot is gebaseerd op hetzelfde principe. Terwijl Nina haar oefening doet, rinkelt haar gsm. Terwijl ze opneemt, richt ze zich tot met verbazing naar het publiek. "Vind je het raar dat ik mijn gsm gebruik tijdens mijn oefening? Je gsm achter het stuur gebruiken is net zo raar.".

Bart Walraet, directeur Corporate Marketing Baloise Insurance:”Als verzekeraar willen we onze verantwoordelijkheid nemen en volgen we al lange tijd een strategie van preventie om veiliger verkeer te stimuleren. We willen bestuurders bewust maken dat het gebruik van de smartphone en het verkeer niet samengaan. Het ideale scenario is uiteraard: 'Wagen in. Gsm uit'. Gaat je dit te ver omdat je bijvoorbeeld een app als navigatiesysteem gebruikt? Stel dan de 'niet storen'-functie in. Daarmee kan je inkomende oproepen weren en worden meldingen stilgehouden.” 
 

Smartphone achter het stuur: je reactietijd verhoogt 

Met de opmars van de smartphones met touchscreen is het bedienen van de mobiele telefoon nog lastiger geworden. Het gladde oppervlak van het touchscreen zorgt ervoor dat gebruikers de locatie van de toetsen niet meer kunnen voelen, waardoor meer visuele aandacht vereist is. 

Bovendien kunnen bestuurders met hun smartphone meer dan enkel bellen en berichten versturen. Dit zijn de gevolgen voor de verkeersveiligheid:

• Bestuurders kijken gedurende 40 à 60% van de tijd naar beneden tijdens het lezen en schrijven van berichten op bijvoorbeeld Facebook. 
• De bestuurder gaat trager rijden tijdens het lezen en versturen van berichten via sociale media. Dit is compensatiegedrag.
• Je reactietijd verdubbelt bij het versturen van een bericht: tussen 2,2 en 2,6 sconden ipv  gemiddeld 1 seconde 
• De bestuurders zijn niet in staat om het voertuig in het midden van de rijstrook te houden en ze overschrijden regelmatig de lijnen van de rijstrook.
• De afstand tot het voertuig voor hen varieert veel sterker tijdens het lezen of versturen van berichten. De bestuurders zijn minder goed in staat om te reageren op veranderingen in snelheid van dat voertuig wat leidt tot een verhoogd risico op een kop-staartaanrijding.

Sommige onderzoekers zijn tot de conclusie gekomen dat je smartphone achter het stuur gebruiken voor de sociale media zwaardere gevolgen kan hebben dan rijden met een alcoholgehalte van 0,8 pro mille.

Ten minste 4000 ongevallen met doden en gewonden elk jaar  

Ongevalsstudies tonen aan dat afleiding een rol speelt in 10 tot 12% van de ongevallen en dat is wellicht  nog een onderschatting. De politie is niet in staat om elke vorm van afleiding te detecteren. Het bewijs kan vaak enkel geleverd worden door de bestuurder zelf of door getuigen. Op basis van deze (minimale) aanname komen we voor België voor vorig jaar uit op meer dan 4000 letselongevallen, 5000 gewonden en ongeveer 60 doden die te wijten zijn aan het gebruik van de smartphone achter het stuur.
 

Om bestuurders bewust te maken van de gevaren van smartphones achter het stuur lanceren Vias institute en Baloise Insurance vandaag een nieuwe campagne. In een tv-spot van zo’n 30 seconden zien we Olympisch kamioene Nina Derwael die opgebeld wordt terwijl ze oefent op de brug met ongelijke leggers. Zij probeert haar vriendin te beantwoorden, maar valt op de mat. De analogie met het gebruik van de smartphone achter het stuur is duidelijk, behalve dat er op de weg geen mat is. De spot eindigt met de slogan: ‘Wagen in, gsm uit’. De spot zal op de nationale televisie uitgezonden worden. Uiteraard wordt de campagne ook verspreid via de sociale media met de hashtag ‘AltijdAlert’.

• Stef Willems, woordvoerder Vias institute - 0473/85.59.44.
• Bart Walraet, woordvoerder Baloise Insurance - 0473/90.23.08.